Wszoły pasożyty ptaków

Wszoły to pasożyty ptaków. Dlatego bardzo często mają z nimi problemy własciciele ferm drobiu. Pasożyt zwiększa koszty utrzymania hodowli.

Wszoły są drobnymi pasożytami. Długość ich ciała waha się od 0.35 mm do 10 mm. Można je zauważyć na piórach ptaków nieuzbrojonym okiem, ale dokładniej można stwierdzić ich obecność za pomocą lupy.Wszoły, zwane     również piórojadami, atakują ptaki, rzadziej ssaki, ale nigdy nie pasożytują na człowieku. Barwa i kształt ciała wszołów są zmienne. Dorosłe osobniki są szare, żółte lub czarne. Ich grzbietowo-brzusznie spłaszczone ciało jest wydłużone lub owalne. Wszoły nie posiadają skrzydeł,ich ciało jest najczęściej gęsto pokryte włoskami skórkowymi.

Wszoły spędzają całe życie na 1 żywicielu(od jaja poprzez larwę do postaci dorosłej). Samice złożone jaja przylepiają mocno do podstawy włosów. Zwykle już po kilku dniach z jaj wykluwają się larwy, które po 3-5 tygodniach, w czasie których dwukrotnie linieją, osiągają dojrzałość płciową (stadium dorosłe).

W odróżnieniu od wszy, wszoły posiadają dużą i szeroką głowę, na niej małe oczy i gryzący aparat gębowy, którym pobierają kęsy piór, naskórka i zasuszonych płynów ustrojowych. Czułki są krótkie, 3-5-członowe, zakończone  uławką i schowane w głowę u wszołów z podrzędu Amblycera (wszoły bezczułkowe) lub nitkowate (cienkie i roste) u Ischnocera (wszoły czułkowe). U samców niektórych gatunków czułki są przekształcone w organ chwytny.

Za głową znajduje się wyraźnie oddzielony od reszty ciała przedtułów. Odnóża wszołów posiadają stopy zakończone dwoma pazurkami u pasożytów ptasich lub jednym pazurkiem u pasożytów ssaków.

W ciągu roku wszoły dają kilkanaście pokoleń. Najliczniejsze są  jesienią i zimą. Wszoły ciągle przebywają na ciele gospodarza i na nim przechodzą cały rozwój . Z dorosłych ptaków przechodzą na pisklęta.

Po śmierci gospodarza wszoły mogą żyć tylko przez 3 dni.W Polsce odnotowano około 700 gatunków wszołów. Różne gatunki wszołów mogą jednocześnie zaatakować jednego ptaka. Pasożytami zewnętrznymi kur domowych są wszoły z rodzaju Lipeurus, Menopon, a także Stenocrotaphus gigas, Menacanthus pallidulus i M. stramineus. Wszoły te zjadają złuszczoną skórę, pióra i różne wydzieliny, w tym krew wypływającą ze zranień. Zjadają też jaja i nimfy innych pasożytów, w tym roztoczy. Niektóre żyją jako pasożyty wewnętrzne, wnikając do wnętrza dutki pióra ptaków.Wszoły są bardzo ruchliwe.  Żerowanie pasożytów i ich ruchliwość zwykle powoduje swędzenie i podrażnienie skóry. Silnie porażone ptaki mają matowe, łamliwe, zwichrzone i częściowo uszkodzone upierzenie. Kury domowe mniej jedzą,a nioski dają mniej jaj,nawet o  50% .Nie zwalczane wszoły mogą spowodować znaczne szkody w hodowli ptactwa domowego.

W walce z plagą wszołów należy najpierw wdrożyć metody zapobiegawcze, ograniczające dostęp wszołów do farmy ptasiej.

Nie należy do istniejącego stada wprowadzać nowych ptaków, które mogą być zarażone pasożytem. W tym celu należy ustanowić 2-tygodniową kwarantannę, w czasie której należy sprawdzać nowe ptaki, czy nie są zasiedlone przez wszoły. Należy dokładnie oglądać ich brzuszną stronę, w tym miejscu rozpoczyna się rozwój pasożytów. Kury zasiedlone przez wszoły należy poddać zabiegom chemicznym zwalczania wszołów.Kury domowe  należy trzymać w pomieszczeniach zamkniętych, do których nie mają dostępu ptaki dzikie, od których mogą się zarazić.

Wszystkie nowe materiały, przedmioty i narzędzia należy zdezynfekować przed ich użyciem w kurniku.Odkażić należy także środki transportu oraz klatki. Z kurnika należy usuwać kurzak i podściólkę,a z nią zrzucone zarażone pióra.

W metodzie chemicznej stosowane są środki chemiczne zwane insektycydami. Do skutecznych należą preparaty zawierające jako substancję aktywną m. in. karbaryl, pyretrum, permetrynę i inne pyretroidy.

Najlepsze wyniki uzyskuje się, jeśli zabiegom poddawane są ptaki i ich najbliższe otoczenie.